DERS TANITIM ve UYGULAMA BİLGİLERİ
| Dersin Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U+L (saat/hafta) | Türü (Z / S) | Yerel Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Toplumsal Cinsiyet ve İnsan Hakları | LW 570 | Güz-Bahar | 03+00+00 | Seçmeli | 3 | 7.5 |
| Akademik Birim: | Hukuk |
| Öğrenim Türü: | Örgün eğitim |
| Ön Koşullar | Yok |
| Öğrenim Dili: | Türkçe |
| Dersin Düzeyi: | Yüksek Lisans |
| Dersin Koordinatörü: | Reyda ERGÜN |
| Dersin Amacı: | 1. Öğrencilerin, feminizm, LGBTİ hareketi ve queer teorinin liberal hak kuramına getirdikleri eleştirel yaklaşımları derinlemesine analiz edebilmelerini sağlamak. 2. Öğrencileri, toplumsal cinsiyet ve insan hakları hukuku arasındaki ilişki üzerine tartışma yürütmelerini sağlayacak bilgi ve araçlarla donatmak, 3. Öğrencilerin, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konusunda ulaşılmış olan uluslararası insan hakları hukuku standartlarını içeren belge ve içtihatlarla tanıştırmak, 4. Öğrencilerin, insan hakları koruma mekanizmalarının toplumsal cinsiyet perspektifinden yola çıkılarak çalıştırılmasının imkanları üzerine düşünmeye yöneltmektir. |
| Dersin İçeriği: | Bu ders kapsamında ilk olarak, uluslararası insan hakları hukukunun dayandığı tarihsel, kavramsal ve kuramsal çerçeve ele alınacaktır. Bu çerçevede, liberal hak kuramının temel önerme ve önkabulleri tartışmaya açılacaktır. Ardından feminist hareket ve LGBTİ hareketinin tarihi ile feminist teori ve queer teoriye kısa bir giriş yapılarak, eleştirel düşünsel araçlar olan toplumsal cinsiyet, patriyarka ve heteronormativite gibi temel kavramsallaştırmalar tartışmaya açılacaktır. Ardından bu teorilerin, toplumsal cinsiyet ve insan hakları hukuku ilişkisi ele alınacaktır. Bu bağlamda öncelikle feminist hareket ve LGBTİ hareketinin hak mücadelesinde kullandıkları söylem ve yöntemler ele alınarak, insan hakları hukuku alanındaki kazanımlar ve insan hakları hukukunun sınırları tartışmaya açılacaktır. Bu çerçevede, örnek insan hakları belgeleri ve içtihat üzerinden, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konularında ulaşılmış olan standartlar üzerinde durulacaktır. Son olarak, Türkiye’deki hukuk ve uygulaması bu standartlar çerçevesinde analiz edilecektir. |
| Dersin Öğrenme Çıktıları (ÖÇ): |
|
| Dersin Öğrenme Yöntem ve Teknikleri | Konu anlatımı ve öğrencilerin derse aktif katılımıyla tartışma |
HAFTALIK PROGRAM
| Hafta | Konular | Ön Hazırlık | ÖÇ |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş | Yok | 1 |
| 2 | İnsan Hakları Hukukunun Tarihsel, Kavramsal ve Kuramsal Arka Planı | OKUMALAR: Oktay Uygun, “İnsan Hakları Kuramı”, İnsan Hakları, Yapı Kredi Yayınları, 2000, s. 13-44. | 1-2-3 |
| 3 | Liberal Hak Kuramına Eleştirel Yaklaşımlara Genel Bir Bakış | OKUMALAR: Bora Erdağı (ed.), Liberal Hakların, Hukukun ve Devletin Sınırları, Notabene Yayınları, 2015. Genevieve Lloyd, Erkek Akıl, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1996. Anne Phillips, Demokrasinin Cinsiyeti, Metis Yayınları, İstanbul, 1995. | 1-2-3 |
| 4 | Feminist Hareket ve LGBTİ Hareketinin Tarihi ve İnsan Hakları Söylemi | OKUMALAR: Gisela Notz, Feminizm, Phoenix Yayınları, İstanbul, 2012. Erdal Partog, “Queer Teorisi Bağlamında Türkiye LGBTT Mücadelesinin Siyasi Çizgisi”, Cinsellik Muamması. Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet, haz. Cüneyt Çakırlar, Serkan Delice, Metis Yayınları, İstanbul, 2012, s. 162-184. | 1-2-3 |
| 5 | Feminist Teori: Patriyarka ve Toplumsal Cinsiyet | OKUMALAR: Josephine Donovan, Feminist Teori, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. Fatmagül Berktay, Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın, Metis Yayınları, İstanbul, 2000, s. 77-168. Joan Wallach Scott, Feminist Tarihin Peşinde, BGST Yayınları, İstanbul, 2013. | 1-2-3 |
| 6 | Queer Teori: Heteronormativite | OKUMALAR: Judith Butler, “Kritik Queer”, Queer Tahayyül, der. Sibel Yardımcı, Özlem Güçlü, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 121-148. Micheal Warner, “Queer Gezegen Korkusu: Queer Politika ve Toplumsal Teori’ye Giriş”, Queer Tahayyül, der. Sibel Yardımcı, Özlem Güçlü, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 149-178. Judith Butler, Cinsiyet Belası, Metis Yayınları, İstanbul, 2008. | 1-2-3 |
| 7 | Feminist Hak Mücadelesinin Söylem ve Yöntemlerinin İnsan Hakları Hukukundaki Yansımaları | OKUMALAR: Güncel gelişmelere göre dersten önce öğrencilere konuyla ilgili insan hakları belgeleri ve kararlar okuma olarak önerilecektir. | 1-2-3 |
| 8 | LGBTİ Hak Mücadelesinin Söylem ve Yöntemlerinin İnsan Hakları Hukukundaki Yansımaları | OKUMALAR: Güncel gelişmelere göre dersten önce öğrencilere konuyla ilgili insan hakları belgeleri ve kararlar okuma olarak önerilecektir. | 1-2-3 |
| 9 | Toplumsal Cinsiyet ve AİHM İçtihadı | OKUMALAR: Ders öncesinde konuya ilişkin güncel AİHM kararları öğrenciler ile paylaşılacaktır. | 1-2-3 |
| 10 | Cinsel Yönelim, Cinsiyet Kimliği ve AİHM İçtihadı | OKUMALAR: Ders öncesinde konuya ilişkin güncel AİHM kararları öğrenciler ile paylaşılacaktır. | 1-2-3 |
| 11 | Türkiye Hukuku ve Uygulamasında Toplumsal Cinsiyet, Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği | OKUMALAR: Feride Acar, “Türkiye’de Kadınların İnsan Hakları: Uluslararası Standartlar, Hukuk ve Sivil Toplum”, Kadın Hakları. Uluslararası Hukuk ve Uygulama, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010, s. 13-22. Veysel Eşsiz, “Devletin Eli, Beli, Sopası: Anlatılmamış Sürgünden “Kabahatlere” Türkiye’de Trans Bedenin Denetimi”, Cinsellik Muamması. Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet, ha | 1-2-3 |
| 12 | Öğrenci Sunumları ve Tartışma | Yok. | |
| 13 | Öğrenci Sunumları ve Tartışma | Yok. | |
| 14 | Öğrenci Sunumları ve Tartışma | Yok. |
Kadir Has Üniversitesi'nde bir dönem 14 haftadır, 15. ve 16. hafta sınav haftalarıdır.
ZORUNLU ve ÖNERİLEN OKUMALAR
| Tek bir kaynak baştan sona takip edilmeyecektir. |
DİĞER KAYNAKLAR
| Ayşe Gül Altınay, Yeşim Arat, Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, Metis Yayınları, İstanbul, 2008. Fatmagül Berktay, Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın, Metis Yayınları, İstanbul, 2000. Hande Birkalan-Gedik, “Türkiye’de Feminizmi ve Antropolojiyi Yeniden Düşünmek: Feminist Antropoloji Üstüne”, Cogito, Sayı: 58, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2009, s. 285- 338. Judith Butler, Cinsiyet Belası, Metis Yayınları, İstanbul, 2008. Judith Butler, “Kritik Queer”, Queer Tahayyül, der. Sibel Yardımcı, Özlem Güçlü, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 121-148. R. W. Connell, Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, çev. Cem Soydemir, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1998. Josephine Donovan, Feminist Teori, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. Veysel Eşsiz, “Devletin Eli, Beli, Sopası: Anlatılmamış Sürgünden “Kabahatlere” Türkiye’de Trans Bedenin Denetimi”, Cinsellik Muamması. Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet, haz. Cüneyt Çakırlar, Serkan Delice, Metis Yayınları, İstanbul, 2012, s. 185-220. Melek Göregenli, “Heteroseksizm, Homofobi ve Nefret Suçları: Sosyal Psikolojik Yaklaşım”, Cogito, Sayı: 65-66, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011, s. 353-365. Heidi Hartman, “Patriyarka ve Kapitalizm”, Feminist Politika. Özel Sayı: Ücretli-Ücretsiz Emek Kıskacında Kadın, İstanbul, 2011, s. 15-56. Dicle Koğacıoğlu, “Gelenek Söylemleri ve İktidarın Doğallaştırılması: Namus Cinayetleri Örneği”, Cogito, Sayı: 58, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2009, s. 350-384. Elifhan Köse, “Cinsiyet/Toplumsal Cinsiyet İkiciliği Üzerine Eleştirel Yaklaşımlar ya da Doğa Doğal Mıdır?”, Doğu Batı, Sayı: 64, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2013, s. 37-52. Nancy Levit, Robert R. M. Verchick, Feminist Legal Theory. A Primer, New York University Press, New York, Londra, 2006. Genevieve Lloyd, Erkek Akıl, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1996. Gisela Notz, Feminizm, Phoenix Yayınları, İstanbul, 2012. Erdal Partog, “Queer Teorisi Bağlamında Türkiye LGBTT Mücadelesinin Siyasi Çizgisi”, Cinsellik Muamması. Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet, haz. Cüneyt Çakırlar, Serkan Delice, Metis Yayınları, İstanbul, 2012, s. 162-184. Anne Phillips, Demokrasinin Cinsiyeti, Metis Yayınları, İstanbul, 1995. Micheal Warner, “Queer Gezegen Korkusu: Queer Politika ve Toplumsal Teori’ye Giriş”, Queer Tahayyül, der. Sibel Yardımcı, Özlem Güçlü, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 149-178. |
DEĞERLENDİRME SİSTEMİ
| Yarıyıl İçi Çalışmaları | Sayı | Katkı Payı (%) |
|---|---|---|
| Ara Sınavlar/Sözlü Sınavlar/Kısa Sınavlar | 1 | 40 |
| Final Sınavı | 1 | 60 |
| Total: | 2 | 100 |
İŞ YÜKÜ HESAPLAMASI
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Saati | 14 | 3 | 42 |
| Ödev | 14 | 5 | 70 |
| Ara Sınavlar/Sözlü Sınavlar/Kısa Sınavlar | 1 | 10 | 10 |
| Final Sınavı | 1 | 10 | 10 |
| Toplam İş Yükü (saat): | 132 | ||
1 AKTS = 25 saatlik iş yükü
PROGRAM YETERLİLİKLERİ (PY) ve ÖĞRENME ÇIKTILARI (ÖÇ) İLİŞKİSİ
| # | PY1 | PY2 | PY3 | PY4 | PY5 | PY6 | PY7 | PY8 | PY9 |
| OC1 | 2 | 3 | |||||||
| OC2 | 2 | 3 | 2 | ||||||
| OC3 | 2 | 3 |
Katkı Düzeyi: 1 Düşük, 2 Orta, 3 Yüksek