DERS TANITIM ve UYGULAMA BİLGİLERİ
| Dersin Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U+L (saat/hafta) | Türü (Z / S) | Yerel Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tütün: Amerika'dan Cibali'ye Bir Kapitalizm Tarihi | KHAS 1356 | Bahar | 03+00+00 | Seçmeli | 3 | 5 |
| Akademik Birim: | Ortak Dersler Bölümü |
| Öğrenim Türü: | Örgün Eğitim |
| Ön Koşullar | Yok |
| Öğrenim Dili: | İngilizce |
| Dersin Düzeyi: | Lisans |
| Dersin Koordinatörü: | - - |
| Dersin Amacı: | Bu ders, günlük bir meta olan tütünün merceğinden küresel kapitalizmin tarihsel izleklerine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Ekiminden dağıtımına, üretimine ve tüketimine kadar bu metanın tarihi, kapitalizmin küresel tarihini inceleyerek hem kapitalizmin erken modern dönemden modern çağa kadar olan dönüşümünün izini sürmek hem de bu süreçte önemli rol oynayan çeşitli aktörleri ve onların tarihsel eyleyiciliklerini tartışmak için önemli imkanlar sunar. Dersin amaçlarından bir diğeri, bir metanın tarihine odaklanarak bir yandan aktörlerin, bakış açılarının ve deneyimlerin çeşitliliğini, bir yandan da imparatorluk ve ulus devlet tarihine ilişkin izleklerin karmaşıklığını ortaya çıkarabileceğimizi göstermek, ve böylelikle de öğrencilerin Osmanlı ve Cumhuriyet tarihine dair eleştirel bir anlayış kazanmalarına yardımcı olmaktır. Dersin üçüncü ve aynı derecede önemli hedefi, öğrencilere Cibali Tütün Fabrikası'nın tarihini tanıtmak, burayı yalnızca bir bina (veya bir blok) olarak değil, daha geniş üretim, dağıtım ve tüketim ağlarının bir düğüm noktası olduğunu, ve mevcut haliyle de böyle olmaya devam ettiğini göstermektir. Bu sayede kampüs ve onu çevreleyen mahallelerle mekansal bağlarını da güçlendirmeyi hedeflemektedir. |
| Dersin İçeriği: | Ders üç modülden oluşacak: İlkinde, keşiflere, plantasyonlara ve köleliğe, endüstriyel dönüşümlere, ve tüketim kalıplarına odaklanarak tütünün küresel tarihine yoğunlaşacağız. İkinci modülde tütünün Osmanlı İmparatorluğu'ndaki izleklerini, tütünle bağlantılı ticaret ağlarından yasaklama girişimlerine, Osmanlı halkının günlük yaşamındaki yerine ve Osmanlı/Türk sanat ve edebiyatındaki temsillerine uzanan geniş bir yelpazede inceleyeceğiz. Son modülde Cibali Tütün Fabrikası'nın, çalışanlarının ve çevresindeki Haliç mahallelerinin tarihine, geç Osmanlı ve Cumhuriyet Türk tarihindeki önemli sosyo-ekonomik ve politik süreçler bağlamında odaklanacağız. Öğrenciler ders boyunca günlüklerden anılara, posterlere, belgelere ve Rezan Has Müzesi’nde bulunan müze materyallerine kadar birçok kaynakla etkileşime girecekler. |
| Dersin Öğrenme Çıktıları (ÖÇ): |
|
| Dersin Öğrenme Yöntem ve Teknikleri | Ders anlatımı (60-90 dk.); sınıf içi aktiviteler (yazma alıştırmaları; quiz’ler, sınıf içi tartışmalar, münazaralar, sunumlar); yazılı ödevler |
HAFTALIK PROGRAM
| Hafta | Konular | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | Ders Müfredatının Tanıtımı ve Giriş | |
| 2 | Uyuşturucular ve Kapitalizm: Genel Bir Bakış | İlgili ödevin okunması |
| 3 | Tütün ve Sömürge-Öncesi Amerika’da Kullanımı | İlgili ödevin okunması |
| 4 | Emperyalizm Çağında Tütünün Politik-Ekonomisi | İlgili ödevin okunması |
| 5 | Erken Modern Dünyada Tütün Kullanımı | İlgili ödevin okunması |
| 6 | Osmanlı İmparatorluğu’nda Tütün: İlk Karşılaşmalar | İlgili ödevin okunması |
| 7 | Tütün, Uyuşturucular, ve Osmanlı Siyaseti | İlgili ödevin okunması |
| 8 | Osmanlı Kültüründe Tütün Kullanımı | İlgili ödevin okunması |
| 9 | Sanayi Kapitalizmi Çağında Üretim ve Tüketim | İlgili ödevin okunması |
| 10 | Kaçakçılık, Kaçakçılar ve Devlet | İlgili ödevin okunması |
| 11 | Cumhuriyet Döneminde Üretim ve Tüketim | İlgili ödevin okunması |
| 12 | Cibali Tütün Fabrikası | İlgili ödevin okunması |
| 13 | Tütün ve Materyal Kültür | İlgili ödevin okunması |
| 14 | Son Değerlendirme ve Sunumlar | Final Ödevinin/Sunumunun hazırlanması |
Kadir Has Üniversitesi'nde bir dönem 14 haftadır, 15. ve 16. hafta sınav haftalarıdır.
ZORUNLU ve ÖNERİLEN OKUMALAR
| Al-Aqḥiṣarī, Aḥmad al-Rūmī. Against Smoking: An Ottoman Manifesto. Kube Publishing Ltd, 2016. Balsoy, Gülhan. "Gendering Ottoman labor history: The Cibali Régie factory in the early twentieth century." International Review of Social History 54.S17 (2009): 45-68. Benedict, Carol. Golden-silk smoke: a history of tobacco in China, 1550–2010. Univ of California Press, 2011 Goodman, Jordan. Tobacco in History: The Cultures of Dependence, Routledge, 2005. Gürsoy, Özgür Burçak. "Struggle Over Regulation in the Turkish Tobacco Market: The Failure of Institutional Reform, 1938–1960." Turkish Studies 16.4 (2015): 588-607. Nacar, Can. Labor and Power in the Late Ottoman Empire: Tobacco Workers, Managers, and the State, 1872-1912, Palgrave Macmillan, 2019. Kieman, V. G. Tobacco: A History, London: Hutchinson Radius, 1991 Quataert, Donald. Social Disintegration and Popular Resistance in the Ottoman Empire,1881–1908: Reactionsto European Economic Penetration, New York, 1983. Ram, Haggai. "Middle East Drug Cultures in the Long View." The Oxford Handbook of Global Drug History (2022) Selen, Eser, and Mary Lou O’Neil. "‘I am here’: women workers’ experiences at the former Cibali Tekel Tobacco and Cigarette Factory in Istanbul." Gender, Place & Culture 24.8 (2017): 1165-1184. Yilgür, Egemen. "Ethnicity, class and politicisation: Immigrant Roma tobacco workers in Turkey." Romani Studies 25.2 (2015): 167-196. Vardağlı, E. Tutku. "Searching for Women’s Agency in the Tobacco Workshops: Female Tobacco Workers of the Province of Selanik." A Social History of Late Ottoman Women. Brill, 2013. 47-63. |
DİĞER KAYNAKLAR
DEĞERLENDİRME SİSTEMİ
| Yarıyıl İçi Çalışmaları | Sayı | Katkı Payı (%) |
|---|---|---|
| Katılım | 1 | 20 |
| Ödev | 4 | 20 |
| Ara Sınavlar/Sözlü Sınavlar/Kısa Sınavlar | 1 | 20 |
| Final Sınavı | 1 | 40 |
| Total: | 7 | 100 |
İŞ YÜKÜ HESAPLAMASI
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Saati | 14 | 3 | 42 |
| Uygulama | 12 | 1 | 12 |
| Dersle İlgili Sınıf Dışı Etkinlikler | 12 | 3 | 36 |
| Ara Sınavlar/Sözlü Sınavlar/Kısa Sınavlar | 1 | 15 | 15 |
| Final Sınavı | 2 | 10 | 20 |
| Toplam İş Yükü (saat): | 125 | ||
1 AKTS = 25 saatlik iş yükü
PROGRAM YETERLİLİKLERİ (PY) ve ÖĞRENME ÇIKTILARI (ÖÇ) İLİŞKİSİ
| # | PY1 | PY2 | PY3 | PY4 | PY5 | PY6 | PY7 | PY8 | PY9 | PY10 | PY11 | PY12 | PY13 |
| OC1 | |||||||||||||
| OC2 | |||||||||||||
| OC3 | |||||||||||||
| OC4 | |||||||||||||
| OC5 | |||||||||||||
| OC6 |
Katkı Düzeyi: 1 Düşük, 2 Orta, 3 Yüksek